(İleri - Medya) Aspendos'taki antik tiyatro restore edilirken seyircilerin oturduğu basamaklar ‘mutfak mermeri' ile döşenmesine tepkiler artarken Zaman yazarı A. Turan Alkan bugünkü yazısında mermeleri beğendiğini, eleştirilerin haksız olduğunu ileri sürdü. Alkan yazısında mermeleri yapan ekibi de kutladı.

Zaman yazarı A. Turan Alkan’ın yazısının ilgili bölümü şöyle:

Bodoslamadan giriyorum konuya: Yapılan restorasyon buz gibi doğrudur ve mutfak mermeri kullanıldı diye eleştirmek haksızlıktır. Bütün antik eserler vaktiyle ocaktan yeni kesilmiş taze taşlarla yapılmıştı ve bu taşlar zamanla tabii rengini kaybeder. Bu olguya sanat tarihinde, ‘Patina' adı verilir. Restorasyon esnasında değiştirilmesi gereken taşlara ‘Amanin de orijinal dokusunda olsun, patinasını da orijinal hale getirelim' diye kimyevî müdahale etmek mânâsız ve lüzumsuzdur. Çevre şartları o tesiri birkaç yılda yapar zaten.

Bir tur operatörü kardeşimizin şu cümlesi düzeltilmeye muhtaç görünüyor, diyor ki, ‘Aspendos'un taşları koyu ve açık gri, bir tarihi eserde restore edilen yerin göze çarpmaması gerekir. Zaten restorasyonda amaç budur'. Tamamen yanlış! Bu gibi eserlerde restore edilen yerin fark edilmesi, ana fikirdir ve hatta vurgulanması gerekir. Basamak taşları asıl halinden farklı bir şekilde kesilip, yanlış yere konulmuş olsa eleştirilebilirdi.

Peki orijinale yakın bir taş bulunamaz mıydı diye soruyor öteki rehber arkadaşımız ve bu soru tam karşıdan bakılınca mâkul gibi görünüyor ama maalesef hayır! Dünyada hiçbir mermer ocağı, patina etkisi uyandıracak evsafta taş üretemez. Kaldı ki taşın ‘fıtratı'na aykırıdır bu. Aspendos'un basamak taşları 1800 yaşında yahu. İnsan hiç değilse açar ‘restorasyonun evrensel ilkeleri' hakkında bir şeyler okur.

Ben okudum efendim. Türkiye'nin Anayasa Mahkemesi gibi (hatta ondan da cabbar) ağır sanat tarihi ve restorasyon otoritelerinden Doğan Kuban'ın, “Modern Restorasyon İlkeleri Üzerine Yorumlar” başlıklı makalesini kıraat ettim (Vakıflar dergisi, 8. Sayı, 1969) Eğer yanlış anlamadıysam aynen benim gibi düşünüyor ve diyor ki, “Genellikle bir mermer kapla­ma, mermer kimyevî etkilerle dağıldığı zaman biter. Bunun yerine koymak ar­tık, kaplamanın kendi niteliklerinden dolayı olmaz. Belki ait olduğu yapının genel etkisi bakımından söz konusu olabilir. O zaman da eskisinin kopya edilmesi söz konusu değildir. Zaten ka­bil de değildir.”

Fotoğraflara bakarak söylüyorum; bu restorasyonu yapan firmayı ve teknik ekibini kutluyorum. Eğer bu restorasyonda hükümetin veya Cumhurbaşkanı'nın bir katkısı varsa (vardır illâ ki); onları da tebrik ediyorum. Durmuş bir saat bile günde iki kere doğruyu gösterir.