İstanbul'da şehir dışına taşınması planlanan askeri arazilerin kentteki arazi mülkiyetinin yüzde 10'unu kaplıyor. 540 bin hektar alana sahip olan İstanbul’'un, 56 bin hektarlık kısmının askeri alan ve askeri güvenlik bölgesi oluşturuyor. 

DHA'dan Ezgi Çapa'nın haberine göre, inşaat projeleriyle betona gömülmesindne endişe edilen askeri arazilerle ilgili bugüne kadar yapılan çalışmalar, bu endişeleri gerçek kılıyor. İstanbul'da çok sayıda askeri alan son 10-15 yıl içerisinde Milli Savunma Bakanlığı tarafından TOKİ'ye devredilerek imara açılmış. 

"REZİDANS, AVM DEĞİL, KAMUSAL FONKSİYONLAR OLMALI"

TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Sekreteri Akif Burak Atlar, askeri arazilerin taşınması tartışmasıyla ilgili olarak, “İstanbul’un arazi mülkiyetinin yüzde 10’u askeri alanlara ait, dolayısıyla Milli Savunma Bakanlığı’nın kullanım hakkının olduğu ortaya çıkıyor. Bu alanlardan önemli bir kısmı, orman niteliğini koruyan, yapılaşmamış alanlar. Hektarlarca büyüklükte askeri alanlar olduğu gibi kent merkezinde bina ölçeğinde ya da daha küçük büyüklükte araziler de mevcut. Bu alanlar, yapılaşmamış olmaları ve bitki örtüsünü korumaları itibariyle İstanbul için ciddi önem arz eden araziler” diye konuştu.

İstanbul’un son 10-15 yılına bakıldığına sadece askeri alanların değil, özellikle kent merkezinde kalan kamu mülkiyetindeki tüm alanların spekülasyonlara maruz kaldığını söyleyen Atlar "Kamu mülkiyetindeki alanların yavaş yavaş dönüştüğüne, plan değişikliği yolu ile alışveriş merkezi, rezidans gibi yapılara terk edildiğine, bir anlamda kamu elinden çıkartılarak özelleştiğine tanık oluyoruz”" diyor.

Aynı tartışmanın askeri alanlar üzerinde de devam edeceğini savunan Atlar'a göre "Milli Savunma Bakanlığı’'nın bu alanlar üzerinde herhangi bir tasarrufu kalmadıysa ve dönüştürülecekse öncelikli ve acil olarak İstanbul'’un ihtiyaç duyduğu sosyal donatılara yer verilmesi ve kamusal kullanıma açılması gerekiyor. Açık alanlar, eğitim ve sağlık alanları gibi İstanbul’'da kentsel yaşam standardını doğrudan etkileyen fonksiyonların eksiklerin tespit edilip bu alanlara yönlendirilmesi gerekiyor.”" 

Zekeriyaköy Füze Üssü, Bakırköy Tank Fabrikası arazilerini örnek gösteren Atlar, "“Ne yazık ki kamusal fonksiyonlar değil, rezidanslar, yüksek gelir grubuna hizmet eden konut projelerinin yer aldığını görüyoruz. Eğer bu nitelikli alanlar askeriye tarafından kullanılmayacaksa kamusal kullanıma açılmalı, İstanbulluya kentsel yaşam standardına hizmet etmelidir”."

İSTANBUL ÇDP: BU ALANLAR EKSİK SOSYAL VE TEKNİK ALTYAPI İÇİN KULLANILACAK

Başbakan Binali Yıldırım’ın askeri kışlaların şehir dışına çıkarılacağını, özellikle tankların yürüdüğü kent içindeki askeri tesislerin kapatılacağını açıklamasının ardından İstanbul’'daki askeri alanlar yeniden gündeme gelmişti.

2009 yılında hazırlanan ve "İstanbul'’un anayasası" olarak tanımlanan 1/100 bin ölçekli planlarda askeri alanlar işaretlenerek şu tanımlama yapılıyor: “

"Askeri alanda süre gelen işlevlerin Milli Savunma Bakanlığı’'nın programı dahilinde askeri alan dışarısına çıkarılması halinde bu alanlar öncelikle eksik olan sosyal ve teknik altyapı(eğitim, sağlık, kültürel tesis, hal, mezarlık, yeşil alan vb.) alanları olarak kullanılacaktır."

İstanbul’'da askeri niteliğini yitiren alanlarda bugüne kadar yapılan ve önümüzdeki dönemde yapılacak olan inşaat çalışmaları şöyle:

ZEKERİYAKÖY 15. FÜZE ÜS KOMUTANLIĞI: KONUT PROJESİ

Zekeriyaköy'’de köylülerin arsalarının kamulaştırılmasıyla 600 dönümlük araziye 15. Hava Füze Üssü 2010'da boşaltıldı. Milli Savunma Bakanlığı araziyi TOKİ'ye devretti, TOKİ’'nin ise Emlak Konut şirketine sattı. Emlak Konut ve Siyahkalem Mimarlık şirketi ortaklığında lüks konut ve AVM içeren "Zekeriyaköy Konut Projesi"nin 3 etabından 2'’ncisinin yapımına başlandı.

AYAZAĞA JANDARMA KOMUTANLIĞI: MASLAK 1453 PROJESİ

İstanbul Ayazağa’daki alan için Jandarma Genel Komutanlığı, Maliye Bakanlığı ve TOKİ arasında 2008’de protokol düzenlendi. Bu protokol uyarınca askeri alan olan bölge, askeri tesis yapımı karşılığında TOKİ'ye devredildi. 2 yıl sonra 11 Ağustos 2010’da TOKİ alanı ‘Gecekondu Önleme Bölgesi’ ilan etti. Aynı yıl içinde Emlak GYO araziyi ihaleye çıkardı. İmar planları 3 kez yargı engeline takılsa da 4’üncü kez Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylandı. 

Ali Ağaoğlu’nun tamamlanmak üzere olan Fatih Ormanlarına komşu Maslak 1453 projesi de bu askeri arazide yer alıyor. 

Öte yandan Sarıyer’de Atatürk Oto Sanayi yanında İl Jandarma Komutanlığı ve Maslak’ta 3. Kolordu Komutanlığı da yer alıyor.

BEYOĞLU KUZEY DENİZ SAHA KOMUTANLIĞI

Kuzey Deniz Saha komutanlığı karargahı olarak kullanılan Cezayirli Gazi Hasan Paşa Kışlası diğer adıyla Kasımpaşa Kalyoncular Kışlası 23 Mayıs 2016’da yıkıldı. Aynı bölgede Kuzey Deniz Saha komutanlığı’na ait mahkeme, deniz hastanesi, dikimevi gibi Haliç manzaralı yapılar da bulunuyor. Komutanlığın doğusunda yer alan Taşkızak Tersanesi de Haliç Tersanesi’nin askeri kısımlarından birini oluşturuyor.

Kalyoncular Kışlası'nın yıkılmasının ardından bölgede Haliçport projesiyle bağlantılı olarak turistik otel inşaatının yapılacağı iddia ediliyor. 

ESENLER KIŞLASI

Esenler'de bulunan 8.7 milyon metrekarelik askeri arazinin, kentsel dönüşüm projelerinde ‘rezerv konut alanı’ olarak kullanılmasına karar verildi. 

Milli Savunma Bakanlığı’ndan Esenler Belediyesi’ne 29 Nisan 2015 tarihinde imzalanan protokolle devredilen araziye yaklaşık 50 bin konut inşa edilecek. Alanda konut üretiminin yanı sıra bir şehir parkı da yer alacak. 

Esenler’de 66. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı’na bağlı Baştabya ve Topkule Kışlaları ile 47. Motorlu Piyade Alay komutanlığı ile Ulaştırma Oto Tabur Komutanlığı’nın bulunduğu Metris Kışlası yer alıyor.

DAVUTPAŞA KIŞLASI: YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ KAMPÜSÜ

15.yy'dan itibaren saray ve askeri törenlere hizmet veren bir alanda kurulan Davutpaşa Kışlası II.Mahmud'un (1808-1839) Yeniçeri Ocağı'nı tamamen ortadan kaldırarak yerine oluşturduğu Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı orduya kışla olarak yapılmıştır. 1999 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi mülkiyetine verilen ve bazı bölümlerin yer aldığı kışlaya, YTÜ’nün Yıldız ve Maslak’ta bulunan bölümlerinin de Davutpaşa’ya taşınması ile yeni binalar eklendi.

Esenler'in hemen yanında Habipler mevkinde Şehit Piyade Uzman Çavuş Ahmet Öztürk Kışlası bulunuyor. Bir diğer önemli kışla da Hasdal Kışlası. Hasdal ve Tümgeneral Selahattin Gökkartal Kışlaları için imar değişikliği talebi 2013 ve 2014 yıllarında İBB meclisine gelmiş, toplam 508 hektarlık alanı kapsayan kışlanın 121 hektarlık kısmının konut ve ticaret alanına alınması talebini içeren dosya müdürlüğüne iade edilmişti.

Öte yandan İstanbul-Halkalı’da jandarma birliklerinin bulunduğu 193 bin metrekarelik askerî araziye TOKİ tarafından 2 bin 300 konutluk Avrupa Konutları Atakent 3 projesi inşa edildi.

ZEYTİNBURNU TANK FABRİKASI

TSK’ya ait alan 2006 yılında yapılan bir anlaşmayla TOKİ’ye devredildi. Emlak Konut GYO, Zeytinburnu'nda 111 dönümlük tarihi tank fabrikası arazisini 70 metre (23 kat) yüksekliğinde inşaat izniyle ihaleye çıkarttı. Arazide 1. Ordu Zeytinburnu Ağır Bakım tamir fabrikası, demirhane, dökümhane, marangozhane, er yemekhanesi, bölük karargahı, hamam ve gazino gibi binalar bulunuyordu.

Zeytinburnu Olivium AVM’nin batısında yer alan yaklaşık 100 bin metrekarelik askeri alan, Milli Savunma Bakanlığı’ndan TOKİ’ye geçti. Mahallede kat sınırı 5 olarak belirlenirken, TOKİ bina yüksekliğini 11 kat (35.50 metre) olarak belirlendi.

Florya Şenlikköy Mahallesi'ndeki 34 bin 353 metrekarelik askeri alanın imar planı 2016 yılında değişti. Çevresinde villa konseptinde az katlı binaların bulunduğu bölgeye bu düzenleme ile 429 yeni konut eklenecek.

ANADOLU YAKASI'NDA YAĞMALANACAK ASKERİ ARAZİLER

General Nurettin Baransel Kışlası, Maltepe. Çok sayıda lüks konut projesi ile çevrelenenİstanbul 2. Zırhlı Tugay Komutanlığı’nın yer aldığı kışla, adalar manzaralı yamaçlar üzerine kurulu.

Marmara Üniversitesi’nin İstanbul'un birbirinden farklı ve değerli noktalarında bulunan kampüsleri, Maliye Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, TOKİ ve Marmara Üniversitesi arasında 11 Nisan 2016 tarihinde imzalanan protokolle Maltepe'de bulunan 2 milyon 455 bin m2 büyüklüğündeki Kenan Evren Kışlası’na taşındı. 

Bu protokol ile Halkalı, Bahçelievler ve Nişantaşı Yerleşkeleri’nin TOKİ’ye devri karşılığında kışlası arazisi Marmara Üniversitesine devredildi. Nişantaşı, Validebağ, Halkalı, Bahçelievler gibi İstanbul'un emlak değeri en yüksek semtlerindeki araziler ise TOKİ eliyle satılacak.

Sancaktepe’de 23. Motorlu Piyade Alay Komutanlığı İsmail Hakkı Tunaboylu Kışlası’nın yerine İstanbul’un en büyük hastanesinin yapılması planlanıyor. Milli Savunma Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında imzalanan protokol kapsamında yaklaşık 4 milyon metrekarelik arazide yer alan 23. Motorlu Piyade Alay Komutanlığı’nın, 4 bin 100 yatak kapasiteli sağlık kompleksi için Çorlu’ya taşınacağı duyurulmuştu.

3. Boğaz Köprüsü’nün Çekmeköy çıkışını sağlayacak bağlantı yolu için Çekmeköy Kışlası’nın batı kısmından 200 dönümlük bir alanda yol çalışmaları yapılıyor.

İstanbul Anadolu yakasındaki son ilçesi Tuzla’da, askeri tersanelerin yanı sıra, Tuzla Piyade okulu ve Aydınlı bölgesinde yer alan askeri alanlar bulunuyor. Tuzla’nın toplu konut bölgesi ilan ettiği Aydınlı Mahallesi’nde Milli Savunma Bakanlığı’na tahsis edilen 14 bin 200 metrekarelik askeri alana konut ve ticaret merkezi için imar izni verildi. Tuzla Belediyesi’nin 15 katlı konut ve ticaret merkezi projesi için askeri alanda kalan arsasıyla ilgili imar planı değişikliği Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 2015 yılında kabul edildi.