(İleri – Haber Merkezi) Ankara’da 13 Mayıs'ta solunum yolu enfeksiyonu ve kalp yetmezliği nedeniyle hastaneye kaldırılan dokuzuncu cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, bu sabah saat 02.05’te tedavi gördüğü hastanede öldü.

“70 cente muhtaç kaldık”, “Benzin vardı da biz mi içtik”, “Bana kimse sağcılar adam öldürüyor dedirtemez” gibi sözleriyla hafızalara kazınan, Deniz’lerin idamına cansiparane şekilde “evet” diyen, haksızlılara karşı sokağa dökülen halka “Yollar yürümekle aşınmaz” tepkisi veren Demirel’in siyasi portresi Türkiye’deki karanlık siyasetin basit bir örneği... İşte 12 Mart muhtırasında “Şapkasını alıp giden” Demirel ve politik kimliği...

YEDİ KEZ HÜKÜMET KURDU

Süleyman Demirel 1 Kasım 1924’te Isparta İslamköy’de doğdu,1949’da İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu.

Türkiye’nin en genç başbakanı, İsmet İnönü ve Recep Tayyip Erdoğan’dan sonra en uzun süre başbakanlık yapan siyasetçisi oldu. Demirel, altı dönem Isparta milletvekilliği yaptı, yedi yıl yasaklı kaldı, yedi kez hükümet kurdu.

1950’de Elektrik İşleri Etüd İdaresi’nde çalışmaya başladı. Sulama ve elektrik konularında araştırma yapmak için ABD’ye gönderildi ve 1954’te dönemin başbakanı Adnan Menderes tarafından Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nde Barajlar Dairesi Başkanlığı’na atandıktan sonra 1955’te DSİ Genel Müdürlüğü’ne tayin edildi.

1962-1964 arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı. Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) inşaat mühendisliği dersleri verdi.

SİYASETE AP İLE GİRDİ

Siyasete 1962 yılında Adalet Partisi (AP) İdare Kurulu üyesi olarak başlayan Demirel, iki yıl içinde, 28 Kasım 1964’te genel başkanlığa seçildi. Kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 aylarında görev yapan koalisyon hükumetinde Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı olarak görev alan Demirel, 10 Ekim 1965’te gerçekleştirilen seçimlerde ilk kez milletvekili oldu.

Seçimlerden birinci çıkan partinin lideri, Isparta milletvekili Süleyman Demirel, Türkiye Cumhuriyeti’nin 12. Başbakanı olarak hükümeti oluşturdu.

Demirel, 1969, 1970, 1975, 1977 ve 1979 yıllarında beş kez daha hükümet kurdu. 12 Mart muhtırasından sonra ‘Şapkasını alıp giden’ Demirel, Adalet Partisi 1973 seçimlerinden ikinci parti olarak çıkınca ana muhalefet lideri olarak siyasi hayatına devam etti.

ERBAKAN VE TÜRKEŞ’LE MİLLİYETÇİ CEPHE

Milli Selamet Partisi (MSP) lideri Necmettin Erbakan ve Milliyetçi Hareket Partisi lideri Alparslan Türkeş ile 1975’te birinci Milliyetçi Cephe hükümetini kuran Demirel, 1977 yılında Erbakan ve Türkeş ile ikinci Milliyetçi Cephe hükümetini oluşturdu. 1979 seçimlerinden sonra MSP ve MHP’nin desteklediği azınlık hükümetinin başında olan Demirel’e, 12 Eylül darbesiyle aktif siyaset yasaklandı.

BTP’NİN KURULUŞUNA ÖNCÜLÜK

Demirel, 13 Eylül-11 Ekim tarihlerinde Hamzakoy’da zorunlu ikamete gitti. 1982 Anayasası ile siyaset yapması 10 yıl yasaklanan Demirel, kapatılan Adalet Partisi’nin eski yöneticileriyle bağlarını koparmadı. Siyasi partilerin kurulmasına verilen iznin ardından Demirel ile yakınlığı bilinen siyasetçiler ve bazı eski AP yöneticilerince kurulan Büyük Türkiye Partisi, Milli Güvenlik Kurulu kararıyla ‘AP’nin devamı olduğu’ gerekçesiyle kapatıldı. Demirel, siyaset yasağını çiğnediği gerekçesiyle Çanakkale Zincirbozan’da yine zorunlu ikamete alındı.

Demirel’in siyasi yasağı 1987 yılında yapılan referandumla kaldırıldı. Doğru Yol Partisi’nin (DYP) genel başkanlığını 24 Eylül 1987’de Hüsamettin Cindoruk’tan devralan Demirel, 29 Kasım 1987’deki genel seçimlerde yeniden Isparta milletvekili oldu. DYP, 1991’de yapılan genel seçimlerden birinci parti olarak çıkınca, kendi başkanlığında DYP-SHP koalisyonu kuruldu. Yedinci kez hükümet kuran Demirel, 49. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin başbakanı olarak 20 Kasım 1991’den 16 Mayıs 1993’e kadar görev yaptı.

CUMHURBAŞKANLIĞI

Süleyman Demirel, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın 17 Nisan 1993’teki ölümünün ardından 16 Mayıs 1993’te, 9. Cumhurbaşkanı seçildi.

Demirel’in cumhurbaşkanlığı görev süresinin dolmasına yaklaşık bir ay kala DYP’nin cumhurbaşkanlığı süresinin beş yıl daha uzatılmasını öngören teklifi DSP, MHP ve ANAP’lı milletvekillerinin oylarıyla reddedildi.

Demirel, 16 Mayıs 2000’de koltuğu Ahmet Necdet Sezer’e bıraktı.

DENİZ’LERİN İDAMINA ‘EVET’ DEMİŞTİ

Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan Türk Ceza Kanunu’nun 146/1 maddesi uyarınca idam cezasına çarptırıldığında Meclis’te yapılan oylamada Süleyman Demirel ve AP grubu infazdan yana oy kullandı.

Olaydan 15 yıl sonra, Süleyman Demirel verdiği bir demeçte idamlar için “Soğuk savaşın talihsiz olaylarından biri ” yorumunu yapmıştı.